Oktawian August (63 r p.n.e - 14 )[]
|
Oktawian August urodził się 23 września 63 roku p.n.e. w Rzymie, pod nazwiskiem Gaius Octavius. Był  Oktawian August pierwszy cesarz Rzymski. Od najmłodszych lat młody Oktawian zapewnione miał dobre wykształcenie i opiekę. Uczono go łaciny i greki oraz dobrego wysławiania się w obu językach. W wieku 4 lat stracił ojca, który zmarł w trakcie drogi do Rzymu w celu objęcia konsulatu. Matka wyszła powtórnie za mąż za Lucjusza Marcjusza Filipa w 57 roku p.n.e. kiedy Oktawian miał 6 lat. Oboje rodzice taktowali młodzieńca bardzo surowo, jednocześnie będąc dla niego ogromnym wsparciem. Dbali o jego prawidłowy rozwój, dobierając mu wybitnych nauczycieli. W wieku 12 lat zmarła jego babka, Julia, siostra Cezara. W czasie jej pogrzebu młody Oktawian wygłosił na Forum pochwałę jej cnót i zasług, co spotkało się z podziwem dla jego oracji. Kiedy wybuchła wojna domowa w 49 roku p.n.e. pomiędzy Cezarem, a Pompejuszem Oktawian na  Młody August . Zaraz po przybyciu do stolicy, w wieku 15 lat w dniu 18 października na Forum przywdział białą togę męską, oznaczającą jego wstąpienie w grono dorosłych. Jako że w trakcie bitwy pod Farsalos zginął Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus, członek kolegium kapłańskiego, na jego miejsce wprowadzono młodego Oktawiana w 47 roku p.n.e. W 46 roku p.n.e. w trakcie triumfu Cezara młody Oktawian został obdarowany odznaczeniami wojskowymi. Wtedy też wielki wódz zwrócił uwagę na swojego krewnego, widząc w nim zdolnego młodzieńca.Nieoczekiwanie Cezar powierzył Oktawianowi zaszczytne zadanie zorganizowania igrzysk greckich. Młodzieniec poświęcił się niezmiernie, chcąc jak najlepiej wykonać prośbę wuja. Jego niezwykłe poświęcenie jednak doprowadziło do osłabienia organizmu i choroby. W tym czasie Cezar nieustannie doglądał swojego ulubieńca, trzymając przy jego łóżku najlepszych lekarzy Rzymu. Kiedy Oktawian był jeszcze chory Cezar wyruszył do Hiszpanii, gdzie planował rozprawić się z synami Pompejusza groamdzącymi siły przeciw niemu. Wódz planował zabrać Oktawiana ze sobą, wiedząc że kariera wojskowa jest ważnym szczeblem kariery w Rzymie. Ostatecznie zgodzono się, aby Oktawian zaraz po wyzdrowieniu dołączył do Cezara w Hiszpanii. W podróż wyruszył w towarzystwie służby oraz najlepszych przyjaciół, także z Markiem Wipsaniuszem Agrypą, z którym znał się od najwcześneijszych lat. Okazało się, że droga nie była prosta i niepozbawiona niebezpieczeństw, bowiem u brzegów Hiszpanii zatonął okręt. Gdy szczęśliwie stanął w Terrakonie wyruszył w stronę wuja, który znajdował się koło miasta Kulpia. Cezar nie mógł się nadziwić Oktawianowi, który wraz z garstką przyjaciół, dotarł do niego przez niebezpieczne ziemie, pełne bandytów i wrogich wojsk. Następnie wspólnie wyjechali do Nowej Kartaginy, gdzie 18-sto letni Oktawian uczył się zarządzania prowincją. Na półwyspie Iberyjskim oboje pozostali do czerwca 45 roku p.n.e., kiedy to wrócili do Rzymu. Zaraz po przybyciu do stolicy, we wrześniu, Cezar miał podobno postanowić o usynowieniu Oktawiana i uznać go za spadkobiercę. Oktawian po przybyciu do domu, został zaliczony na mocy senatu do patrycjuszów oraz kontynuował studia, wcześniej przerwane przez wyjazd do Hiszpanii. Kształcił się pod okiem dwóch uczonych Greków: filzofa Arejosa z Aleksandrii oraz retora Apollodorosa z Pergamonu. Późną jesienią 45 roku p.n.e. Cezar polecił Oktawianowi i jego przyjaciołom, w tym Agrypie przenieść się do greckiego miasta Apollonia i kontynuować wspólnie naukę, a przede wszystkim poznawać aspekty militarne i polityczne. W międzyczasie Cezar postanowił mianować Oktawiana na stanowisko magister equitum, urzędnika zastępującego dyktatora na czas jego nieobecności oraz jego najbliższego współpracownika na 43 rok p.n.e. Kiedy 15 marca 44 roku p.n.e. Cezar został zamordowany Oktawian porzucił studia i wyruszył do Rzymu aby dowiedzieć się czy ma jakiekolwiek popracie polityczne i militarne. Statek opuścił w Lupiae, niedaleko Brundisium. Kiedy dowiedział się, że został usynowiony przez Cezara oraz uznany za głównego spadkobiercę (2/3 majątku) na mocy testamentu, przyjął nowe imię, Gaius Julius Caesar dodając człon rodziny Octavianus. Od teraz Oktawian funkcjonował w życiu politycznym jako Gaius Julius Caesar Octavianus, syn wielkiego wodza Juliusza Cezara.
Po zabójstwie Cezara Marek Juniusz Brutus i Gajusz Kasjusz Longinus, główni inicjatorzy zamachu musieli uciekać na Wschód, aby tam zorganizować siłę zbrojną przeciwko konsulowi Markowi Antoniuszowi, który zaskarbił sobie wpływy stronników Cezara. W tym czasie nieoczekiwanie na scenie politycznej pojawił się sam Oktawian, który w Brundisium zdobył sobie poparcie wojsk Cezara tam stacjonujących, wcześniej mających wziąć udział w wojnie z Partią. Ponadto zażądał aby wydano mu część pieniędzy zgromadzonych w mieście na czas wojny. Za ich pomocą był w stanie uzyskać sobie przychylność wielu innych weteranów z legionów Cezara. W trakcie marszu na Rzym w Kampanii na jego stronę przeszło wielu innych żołnierzy. Pod swoją komendą młody i niedoświadczony Oktawian miał już 3000 lojalnych weteranów, którym płacił 500 denarów. W Rzymie Okta  Pomnik Oktawiana Augusta. wian pojawił się 6 maja 44 roku p.n.e. i rozpoczął przepychanki z Antoniuszem o miano głównego sukcesora Cezara. Wspierał go Cyceron wygłaszając płomienne mowy przeciwko Antoniuszowi, dzięki czemu otrzymał on urząd pretora. Na początku Antoniusz był nastawiony niechętnie do Oktawiana, sprawiając mu rozmaite trudności. Widmo wojny domowej w Rzymie znów było realne. Oktawian wchodząc siłą do Rzymu przeforsował swój wybór na konsula, a następnie mimo wszystko podjął współpracę z Markiem Antoniuszem. Z czasem Oktawian zaczął jednak przeciągać na swoją stronę coraz większą rzeszę sympatyków Cezara. Za pomocą pieniędzy ze spadku oraz pobranych ze skarbca w Brundisium udało mu się przekupić dwa legiony Antoniusza. Tym sposobem pod swoimi rozkazami miał ogromną, prywatną armię, gotową do poświęceń. Antoniusz widząc zagrożenie w Rzymie ze strony młodego przybranego syna Cezara opuścił stolicę i udał się na wojnę do Galii Przedalpejskiej.
Antoniusz siły Brutusa obległ pod Mutiną i mimo wezwania senatu do odstąpienia od oblężenia nie zmienił zdania. Senat rzymski nie posiadając żadnej armii zaczął poszukiwać sprzymierzeńca. Wybór padł na młodego Oktawiana, kótry pod swoją komedą miał już znaczne siły, i który jak na zwolennika Cezara miał dobre opinie wśród senatorów, a zwłaszcza Cycerona. Senat postanowił więc powierzyć Oktawianowi imperium, które dawało mu legalne prawo dowodzenia nad jego żołnierzami oraz wysłać do Galii, wraz z konsulami na rok 43 p.n.e. Aulusem Hircjuszem i Gajuszem Wibiuszem Pansą, w celu przerwania oblężenia. W kwietniu 43 roku p.n.e. siły Antoniusza zostały pokonane w bitwach pod Forum Gallorum i Mutiną i zmusozne do odwrotu do Galii Narbońskiej. W trakcie starć zginęli obaj konsulowi, w wyniku czego ich armie znalazły się pod rozkazami Oktawiana. Mimo zwycięstw i próśb senatu do dalszych działań ofensywnych, Oktawian zrezygnował z dalszych walk. W czerwcu zażądał od senatu stanowiska konsula w miejsce Hiracjusza i Pansę oraz cofnięcia decyzji o uznaniu Antoniusza za wroga publicznego. Na wieść o niezgodzie senatu, młody wódz na czele ośmiu legionów wkroczył do Rzymu. Tam 19 sierpnia 43 roku p.n.e. otrzymał urząd konsula wraz z Kwintusem Pediuszem. W międzyczasie Antoniusz zawarł porozumienie z innym zwolennikiem Cezara, Markiem Emiliuszem Lepidusem. Wspólne interesy oraz dobre kontakty między trojgiem "cezarionów" doprowadziły do zawarcia tzw.II triumwiratu 27 listopada 43 roku p.n.e. w Bononii. Różnicę pomiędzy pierwszym triumwiratem z 60 roku p.n.e., a drugim stanowił fakt, że przymierze Oktawiana zostało zaakceptowane przez senat. Najważniejszym postanowieniem triumwirów był podział imperium. I tak Marek Antoniusz uzyskał władzę nad Galię Przedalpejską i Zaalpejską, Marek Emiliusz Lepidus Hiszpanię i Galię Narbońską, a Oktawian Afrykę, Sardynię i Sycylię. Każdy z nich uzyskał ponadto władzę równą konsularnej na okres lat 5. Oktawian, dla zachowania równowagi, zrzekł się niedawno uzyskanego urzędu konsula. Ponadto ogłoszono listę proskrybowanych, na której znalazło się 300 senatorów i 2000 ekwitów. W zamian za współpracę z triumwirami, gratyfikację uzyskiwał każdy obywatel, który zdołał zabić osobę zamieszczoną na liście, po czym udowodnił to przed urzędem. Dla umocnienia sojuszu tego samego roku Oktawian poślubił Klaudię Pulchrę, z którą rozwiódł się w 41 roku p.n.e.
Od kiedy 1 lutego 42 roku p.n.e. Cezar został zaliczony w poczet bogów, jako Divus Iulius, młody Oktawian mógł się tytułowaćDivi filiis, czyli "Syn Boży". Na początku tego samego roku Antoniusz oraz Oktawian wysłali morzem 28 legionów do Grecji, "twierdzy" Brutusa i Kasjusza. Tam też w dwóch bitwach pod Filippi w Macedonii w październiku 42 roku p.n.e. połączone wojska Antoniusza i Oktawiana odniosły zwycięstwo. Ich rywale nie widząc szansy na pokonanie oponentów w wojnie zdecydowali się popełnić samobójstwo. Ich losy podzieliła większość przeciwników Cezara, jedynie nielicznym udało się zbiec na Sycylię, znajdując schronienie u Sekstusa Pompejusza. Niespodziewane wieści płynące z Rzymu, jakoby Lepidus zawarł sojusz z Sekstusem, doprowadziły do ustanowienia nowego podziału imperium, na niekorzyść dla Lepidusa. Odebraną mu Hiszpanię przydzielono Oktawianowi, natomiast on sam mógł zatrzymać Afrykę, o ile udałoby mu się oczyścić z zarzutów zdrady, co zresztą dokonał. Po zwycięstwie nad zabójcami Cezara, Oktawian wrócił do Italii, podczas, gdy Marek Antoniusz udał się na wschód i tworzył sojusz z królową Egiptu, Kleopatrą VII. Oktawian zawitał do Italii z początkiem roku 41 p.n.e. Od samego początku sprawy nie układały się po jego myśli. Ciągłe ataki Sekstusa, który uniemożliwiał dostawy zboża z Afryki, tylko pogłębiały niezadowolenie społeczeństwa. Nadarzającą się okazję postanowił wykorzystać brat Marka Antoniusza, Lucjusz. Przeciwko Oktawianowi podburzał jego własne oddziały, a uzbrojone bandy, rabowały i kradły. Niekorzystne informacje docierały również z Galii, gdzie stacjonowały siły liczące około 15 legionów, których dowódcy okazywali posłuszeństwo jedynie Antoniuszowi. Oktawian nie czekając na dalszy rozwój niekorzystnych wydarzeń opuścił Rzym, by przygotować się do rozprawy z Lucjuszem. Jego absencja nie trwała długo, a na pierwsze informacje o zbliżających się wojskach Oktawiana, Lucjusz uciekł w kierunku Peruzji. Spór zakończył się dopiero początkiem lutego 40 roku p.n.e., kiedy to mieszkańcy oblężonej Peruzji, zdecydowali się oddać na łaskę Oktawiana. Jedynie rada miejska została uwięziona, a następnie ścięta przy Ołtarzu boskiego Juliusza. Sam Lucjusz stał się namiestnikiem Hiszpanii. Spośród wielu senatorów, ukrywających się za murami miasta, na śmierć skazano jedynie kilku, ale miasto zostało wydane na łup zwycięzców. Gdy tylko Marek Antoniusz dowiedział się o problemach Oktawiana z Lucjuszem, pospiesznie udał się do Italii, gdzie obległ Brundizjum. Gdy wydawało się już, że na nowo rozpęta się wojna domowa, wodzowie wrogich armii zdecydowali się po raz kolejny na rozmowy. Po kilku dniach zakończyły się porozumieniem, na mocy którego, Oktawian zatrzymał prowincje zachodnie, Antoniusz cały wschód, natomiast Lepidus Afrykę. Italia uzyskała status prowincji neutralnej, z której zarówno Oktawian jak i Antoniusz mogli przeprowadzać zaciąg do swoich armii. Sojusz scementowano ogłoszeniem zaręczyn pomiędzy Antoniuszem i rodzoną siostrą Oktawiana, Oktawią. Zaistniałe problemy w Italii związane z Sekstusem Pompejuszem doprowadziły do do spotkania na przylądku Misenum w zatoce Neapolitańskiej latem 39 roku p.n.e. Sekstusa, Oktawiana i Antoniusza, na którym po raz kolejny dokonano podziału państwa. Sekstusowi na 5-letnie namiestnictwo przyznano Sardynię, Sycylię, Korsykę i Peloponez, z tym jednakże zastrzeżeniem, że po upływie tego okresu, Sekstusowi należał się urząd konsula oraz 70 milionów sesterców, jako rekompensatę za majątek utracony przez jego ojca. Dla umocnienia sojuszu wcześniej w 40 roku p.n.e. Oktawian ożenił się ze Skrybonią, z którą miał córkę, Julię. W 39 roku p.n.e. doszło do rozwodu na wniosek Oktawiana, który potrzebował politycznych koneksji Liwiuszów i Klaudiuszy. W tym celu poślubiłLiwię. Ich małżeństwo trwało ponad pięćdziesiąt lat i cechowało się wzajemną lojalnością i szacunkiem. Było jednak bezdzietne, jedyne ich dziecko urodziło się martwe. Układ jednak nie przetrwał długo i za sprawą samego Oktawiana, który nie dość że nie oddał Sekstusowi Sardynii to jeszcze ją sam zawłaszczył, doszło do wznowienia działań wojennych latem 38 roku p.n.e. Dwie pierwsze bitwy pod Kume i w Cieśninie Messańskiej zakończyły się klęską Oktawiana. Porażki nie podłamały wszakże Oktawiana, który wystawił nową flotę. W 37 roku p.n.e. zawezwane przez Oktawiana posiłki Marka Wipsaniusza Agrypy, który dotychczas przebywał w Galii, stawiły się w Rzymie. Mniej więcej w tym samym czasie do Italii dotarły posiłki Antoniusza. Wkrótce doszło do spotkania Oktawiana z Antoniuszem w Tarencie, gdzie dwaj mężowie zdecydowali się na rozwiązanie sojuszu z Sekstusem i zapewnili o wzajemnej pomocy w prowadzonych przez nich walkach. Ofensywa Oktawiana rozpoczęła się w lipcu roku 36 p.n.e. pod Tauromenium, gdzie stracił niemal całą flotę, a sam ledwo uszedł z życiem. Straty wszakże szybko uzupełniono i kolejna bitwa stoczona 3 września 36 r. p.n.e. w zatoce Naulochus, zakończyła się wielką klęską Sekstusa, który pod osłoną nocy uciekł do Messany. Sycylia znalazła się pod kontrolą Lepidusa i Oktawiana, by ostatecznie wpaść w ręce Oktawiana. W 36 roku p.n.e. Oktawian przeciągnął na swoją stronę wojska Lepidusa, który został pozbawiony wszelkich wpływów. Stracił też wszystkie urzędy z wyjątkiem stanowiska najwyższego kapłana (Pontifex Maximus). Na scenie pozostało już tylko dwóch triumwirów. W tym czasie na wschodzie Marek Antoniusz prowadził nieudaną wojnę z Partami. Nieudane zmagania na wschodzie zostały w pełni zrekompensowane jednak przez sukcesy Oktawiana, który w 35 roku p.n.e. podbił Panonię, by w następnym roku z powodzeniem zakończyć misję w Dalmacji. Ponadto Antoniusz poślubił królową Egiptu Kleopatrę VII i rozwiódł się z siostrą Oktawiana, Oktawią. Od tej pory triumwirowie ze sobą zerwali i zaczęli prowadzić coraz agresywniejszą politykę. Oktawian mając ogromne wpływy w Rzymie przekonał westalki do wydania mu testamentu Antoniusza z którego wynikało, że zapisał niektóre prowincje wschodnie dzieciom swoim i Kleopatry, w tym także Cezarionowi, synowi Kleopatry i Juliusza Cezara. Ponadto senat pod koniec 32 roku p.n.e. oficjalnie pozbawił Antoniusza władzy konsularnej oraz wypowiedział wojnę reżimowi Kleopatry. Fakty te doprowadziły do wybuchu kolejnej wojny domowej. Oktawianowi udało się zebrać około 250 okrętów, a także 8 legionów i 12 000 jazdy. Siły Antoniusza wyglądały przy tym zdecydowanie okazalej. Flota wojenna Antoniusza liczyła 500 okrętów, które były znacznie większe od będących w dyspozycji Oktawiana. Ponadto podlegało mu łącznie 30 legionów, ale do bezpośredniej dyspozycji w Grecji, którą obrał na swoją kwaterę główną, miał ich jedynie 19, które uzupełniał 12 000 oddział jazdy.
Jako pierwszy działania rozpoczął Oktawian. Szybko zajął Korcyrę, a następnie wylądował na wybrzeżach Epiru. Na takie posunięcie Oktawiana, Antoniusz prawie w ogóle nie zareagował. Ponadto wielu żołnierzy Antoniusza zdezerterowało do obozu Oktawiana. Decydujące rozstrzygnięcie między wodzami przypadło na dzień 2 września 31 roku p.n.e. wbitwie morskiej pod Akcjum. Siłami Oktawiana kierował Marek Agrypa. Ostatecznie zwyciężył mimo przewagi wroga Oktawian. Sam Oktawian po wygranej pod Akjcum udał się do Aten, skąd w 30 roku p.n.e. został zmuszony na krótki powrót do Italii, aby uśmierzyć bunty żołnierzy Antoniusza, by następnie podążyć w stronę Aleksandrii. Antoniusz i Kleopatra zaraz po bitwie uciekli do Aleksandrii, gdzie planowali kontynuować działania wojenne. Kiedy jednak pod Aleksandrią pojawiły się wojska Oktawiana, a siły Antoniusza zaczęły się poddawać Marek i Kleopatra popełnili samobójstwo nie widząc szansy ucieczki. Oktawian kazał zamordować Cezariona, a dzieci Antoniusza i Kleopatry oddał w opiece Oktawii. Tego samego roku Egipt stał się rzymską prowincją, a Oktawian przejął całą władzę nad Imperium Rzymskim. Do stolicy Oktawian powrócił wraz z Agrypą w 29 roku p.n.e. odbywając wspaniały wjazd triumfalny. Przed zwycięzcą wojny domowej i najsilniejszym człowiekiem w państwie czekał teraz trudny wybór. Musiał wybrać albo republikę i oddać swoją faktyczną władzę nieudolnemu senatowi, albo samemu przejąć władzę, co jednak spotkałoby się z wyraźnym sprzeciwem ludu. W tym celu utrzymując wszelkie pozory republiki zaczął przekształcać państwo i wprowadzać reformy, które stopniowo i po cichu przekazywały mu coraz większe uprawnienia. W państwie wszystko funkcjonowało jak za czasów republiki, tzn. obradował senat i wybierano urzędników, z tą tylko różnicą, że wszystkich kandydatów musiał zaakceptować Oktawian. W 28 roku p.n.e. Oktawian otrzymał tytułPrinceps senatus, czyli "główny senator", przewodniczącego senatu oraz wprowadził nowy cenzus polityczny, na mocy którego w senacie zasiadali wyłącznie jego stronnicy. Sam osobiście Oktawian nie miał już praw do zarządzania prowincjami oraz armią, która jednak była mu lojalna. Mimo wszystko senat powierzył mu prawo dziesięcioletniego zarządzania w prowincjach, które spowite były chaosem po wojnie domowej, czyli: Hiszpanię, Egipt, Galię, Syrię, Cypr oraz Cylicję. Ponadto pod jego rozkazami były wszystkie legiony znajdujące się w tych regionach. W tym momencie doszło do oficjalnego podziału na prowincje: - senatorskie - prowincje wewnętrzne, zespolone z Rzymem (Azja, Afryka, Iliria, Macedonia). Nie stacjonowało w nich wojsko (tylko jeden legion w Afryce), zarządzane były przez prokonsulów i propretorów. - cesarskie - niedawno zdobyte (znajdujące się pod kontrolą Oktawiana) wymagające stałej armii. Zarządzane były przez legatów oraz prokuratorów.
Rokiem przełomowym był 27 p.n.e. kiedy to 16 stycznia senat rzymski, po raz pierwszy w historii, przyznał mu na wniosek Plankusa tytułAugustusa oraz Princepsa. W ten sposób Oktawian stał się pierwszym cesarzem rzymskim, jakkolwiek przy zachowaniu wszelkich pozorów ciągłości ustroju republikańskiego, np. sprawował wielokrotnie urząd konsula (w latach 31 p.n.e. - 23 p.n.e). Oktawian z tym rokiem zaczął używać także oficjalnej tytulatury:Imperator Caesar Divi filius Augustus, która łączyła go zarówno z Juliuszem Cezarem jak i tradycją zwycięstwa. Tego samego roku Oktawian oficjalnie zwrócił senatowi demokratyczną władzę, która oczywiście tak naprawdę spoczywała w jego rękach. August otrzymał prawo noszenia corona civica, która spoczywała na głowie jedynie zwycięskich generałów odbywających triumf lub zwycięzców zawodów sportowych. Oktawian miał już pełną władzę nad wszystkim, a 27 rok p.n.e. uznaje się za koniec republiki. W 23 roku p.n.e. Oktawian uzyskał tzw. imperium maius proconsulare, czyli władzę ponad wszystkimi prokonsulami. Ponadto otrzymał prawa trybuna ludowego (tribunicia potestas) dożywotnio, które gwarantowały mu nietykalność i możliwość reprezentowania woli ludu. Oficjalnie także został uznany patrycjuszem oraz otrzymałimperium, które skupiało w jego rękach wszystkie legiony prefektów i konsulów. Ponadto jako jedyny miał prawo odbywania triumfów, nawet jeśli sam osobiście nie poprowadził armii do boju. Do pełni władzy brakowało mu tylko najwyższego tytułu religijnego w Rzymie, czyli najwyższego kapłana - pontifexa maximusa. Uzyskał go dopiero po śmierci Marka Lepidusa 6 marca 12 roku p.n.e. Ten dziwny ustrój mógł na pierwszy rzut oka przypominać republikę, gdyż dalej obradował senat. Różnicą była tylko postać cesarza, który sprawował konsulat, był trybunem ludowym, czyli był nietykalny, głównym kapłanem i co najważniejsze miał zwierzchność nad siłami zbrojnymi. Do wszelkich zaszczytów Augusta należy dodać także ten nadany mu przez senat 5 lutego 2 roku p.n.e., kiedy to uznany zostałpater patriae, czyli "ojciec ojczyzny". Rządy Oktawiana to także czas poszerzania granic Imperium Romanum i tzw. Pax Romana, czyli stanu pokoju istniejącego wewnątrz i na zewnątrz państwa po 100 latach ciągłych wojen. Po bitwie pod Akcjum Egipt został w 30 roku p.n.e. uznany za królestwo osobiste Augusta i włączone do państwa rzymskiego. August jako namiestników obsadzał tam kolejno: Korneliusza Gallusa, Eliusza Gallusa i Gajusza Petroniusza, a region traktowany był jako domena prywatna cesarza. W północnej Afryce za wasala Rzymian uznał się władca Mauretanii (dzisiejsze Maroko) Juba II, a tereny Kartaginy zostały poszerzone na wschód i południe. W Hiszpanii toczono nieudane walki z Asturiami i Kantabrami, w tym celu przekupiono także ich wodza, Korokotta. W latach 26 - 24 p.n.e. August toczył z tymi plemionami wojnę, lecz rozbił je doszczętnie Agrypa. Pod koniec panowania Oktawiana zdobyto północną Hiszpanię, tym samym podporządkowując cały półwysep Rzymowi. W 15 p.n.e. utworzono w dzisiejszych południowych Niemczech i Austrii prowincje Noricum i Recję. Następnie tereny te podbijał Tyberiusz, jednak wybuchło powstanie iliro - panońskie. Po jego stłumieniu władzę w Germanii zachodniej otrzymał Warus, który wpadł w zasadzkę w 9 roku n.e., a jego legiony zostały doszczętnie rozbite. On sam popełnił samobójstwo i w konsekwencji Rzym musiał z terenów nadłabskich zrezygnować. W Galii Druzus podbił w latach 12 p.n.e. - 9 p.n.e. tereny aż do rzeki Łaby zdecydowanie poszerzając granice imperium na północy. Na wschodzie w walkach o Mezję (dzisiejszą Serbię i Bułgarię) odznaczył się Krassus, wnuk byłego triumwira, zachodnią jej część przyłączając do imperium, a wschodnią do Tracji, będącej wasalem Rzymu. Ponadto zdobyto Dalmację i Panonię. W Azji Mniejszej Oktawian podbił środkową Galację, zmuszając do wasalstwa Kapadocję oraz częściowo Armenię. Do Rzymu przyłączono Cylicję, Syrię, a Palestyna została wasalem Rzymian pod władzą Heroda Wielkiego.
W rządzeniu towarzyszyli mu zaufani współpracownicy. Oczywiście najważniejszą osobistością obok niego był przyjaciel z dzieciństwa i wierny kompan w czasie wojny domowej Marek Agrypa, który były faktycznym współrządcą. Wysoką pozycję miał także Gajusz Mecenas, znakomity dyplomata, a zarazem nieoficjalny minister kultury. Przy ich pomocy i wielu innych prowadził rozsądną politykę. Oktawian za swoich rządów przeprowadził gruntowną modernizację państwa, która usprawniła jego administrację, finanse oraz wojsko. Aż do śmierci poświęcał się usprawnianiu państwa. Oktawian wykazał się także w zakresie kultury. W czasie swego panowania doprowadził do umocnienia roli rodziny w państwie. Karano senatorów i ekwitów za bezżeństwo i bezdzietność odebraniem prawa dziedziczenia. Rodzinom wielodzietnym nadawano liczne przywileje. Dodatkowo wprowadzono ustawy przeciwko cudzołóstwu, rozpuście i zbytkowi. Wykazał się także w zakresie retoryki i literatury tworząc liczne, własne teksty, które niestety nie przetrwały do naszych czasów. W jego dorobku literackim znajdowało się: - co najmniej kilkanaście mów, w tym kilka pogrzebowych - pismo filozoficzne Zachęta do filozofii (Hortationes ad philosophiam) - pismo polemiczne Odpowiedź dla Brutusa o Katonie (Rescripta Bruto de Catone) - biografia Druzusa (Drusi vita) - zbiory listów do rodziny, przyjaciół, senatu, miast - kilkadziesiąt edyktów cesarskich - 13 ksiąg pamiętników zatytułowanych Commentarii de vita sua - sprawozdanie o stanie państwa (Breviarium totius imperii) - skrócony wykaz własnych dokonań (Index rerum a se gestarum), znany też jako "Dokonania boskiego Augusta" (Res gestae divi Augusti) - zbiór okolicznościowych fraszek - poemat heksametryczny pt. "Sycylia" (Sicilia) - tragedia Ajas (Aiax) Warto wspomnieć także o jego działalności w budownictwie. Rzym podzielił na 14 regionów. Zorganizował straż pożarną (vigles) i poprowadził nowe akwedukty. Wzniósł dwa teatry i jeden amfiteatr. Odbudował świątynie, wzniósł sanktuaria bóstw "opiekunów rodu julijskiego" i jego samego, m.in. Wenus Rodzicielki na Forum Juliusza, Marsa Mściciela na Forum Augusta, Victorii, Apollo w Palatynie, Romulusa, założyciela Rzymu oraz Eneasza, praprzodka Juliuszów. Usunięto natomiast bóstwa wschodnie i zakazano ich kultu. Za jego panowania powstała pierwsza wielka łaźnia publiczna i pierwsza otwarta biblioteka. Na Polu Marsowym urosło ogromne mauzoleum, grobowiec cesarza i rodziny. Wtedy także oddano do użytku Panteon, świątynię wszystkich bogów. August nie mając żadnego męskiego potomka zaczął rozważać różne kandydatury. Najpierw myślał o Marku Marcellusie, swoim siostrzeńcu, który zmarł jednak niespodziewanie w dwa lata po ślubie z córką Oktawiana, Julią. Kolejną kandydaturą był Markek Agrypa, który jednak także zmarł. Ostatecznie wybó padł na syna Liwii z poprzedniego małżeństwa, Tyberiusza. Cesarz 26 czerwca 4 roku n.e. formalnie przyjął go do swojego rodu i wyznaczył na następcę. W roku 14 n.e. 77-letni August nagle poczuł się źle. W wyniku osłabienia organizmu musiał przerwać podróż po Italii. Zatrzymał się w mieście Kampanii, Nola. Jego stan pogarszał się z dnia na dzień. Organizm w końcu nie wytrzymał walki. Zmarł 19 sierpnia 14 roku n.e. nie odczuwając bólu, jako człowiek który odbudował Imperium Rzymskie. | ||||||||||||
